Takipsizlik ve Beraatın Güvenlik Soruşturması ile Arşiv Araştırmasına Etkisi Nedir?

En son şu tarihte güncellendi: 29 Mayıs 2023

Eğer ki bir yargılama geçirdiyseniz ve takipsizlik ya da beraat  aldıysanız; “bir kez mimlendiyseniz güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmanız kesin olumsuz gelir” gibisinden yanlış ve hatalı telkinler verenlere sakın riayet etmeyiniz. “takipsizlik, erteleme ve beraat kararlarının  arşiv araştırmasında ve güvenlik soruşturmasında karşılarına çıkıp çıkmayacağı hususu” bize en sık sorulan sorular arasında. Bu soruya güzelce ve en önemlisi lafı dolandırmadan net şekilde cevaplar yazacağım.

Masumiyet karinesi, kişinin suç işlediğine dair kesinleşmiş bir mahkeme kararı olmadan suçlu olarak kabul edilmemesini güvence altına alır. Bu güvencenin sağlanabilmesi için suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kişinin; yargılama makamları ve kamu otoriteleri tarafından suçlu olarak nitelendirilmemesi ve suçlu muamelesine tabi tutulmaması gerekir. Hukuk devletinin bir gereği olan bu ilke nedeniyle, bir kimsenin suçluluğunun kesinleşmiş yargı kararıyla ispat edilmiş olmasına kadar, o kişinin suçsuz olduğu varsayılacaktır. Masumiyet karinesi, hakkındaki hüküm kesinleşinceye kadar, şüpheli/sanığın suçlu muamelesi görmemesini ve lekelenmemesini ifade eder. Eğer bireyler ceza davasından beraat etmelerine veya haklarında açılan soruşturma dosyasında takipsizlik kararı almalarına rağmen, idari davada beraat ettikleri ve takipsizlik kararı aldıkları konu üzerinden suçlu kabul edilirlerse, işbu idari dava sonucunun beraat kararına olumsuz olarak yansıyacağı ve masumiyet karinesini ihlal edeceği açıktır.

Öncelikle ve önemle belirtmek gerekirse ; masumiyet karinesi, bireylerin o çok meşhur “lekelenmeme hakkını” korumaktadır. Lekelenmeme hakkı ise yargılama öncesi ve sonrasında bireyin, Devlet ve toplum tarafından damgalanmamasını güvence altına alır. Ceza davası sonucunda suçu işlemediğinin sabit olduğu veya suçun işlendiğine kesin olarak kanaat getirilemediği durumlarda bireylerin masumiyet karinesinin devam ettiğinin kabul edilmesi gerekir. Bu durumun idari davalarda da göz önüne alınması gerekmekte olup aksi bir durum, bireylerin masumiyet karinesine ve masumiyet karinesinin getirilerinden biri olan lekelenmeme hakkının açıkça ve orantısızca ihlaline sebebiyet vermektedir

Beraat kararının Masumiyet Karinesine Olumusuz Etki Etmeyeceği İle İlgili Örnek AİHM Kararı

AİHM, Seven/ Türkiye başvurusunda, masumiyet karinesinin her iki yönünün de ihlal edildiğine karar vermiştir. Yüksek Disiplin Kurulu kararı ile göreve beraat kararı nedeniyle son verilmesi hali ile ilgili olarak verilen bu karar son derece isabetli olup mahkemelerin mevzu bahis cinsel suç olduğunda ön yargılı ve taraflı hareket etmeleri durumları karşısında set gibi dikilmektedir.

Bu örnek karara göre; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine göre Sözleşme’nin 6. maddesinin 2 numaralı fıkrasında güvence altına alınan masumiyet karinesinin iki boyutu bulunmaktadır. Buna göre ilk boyut, bir suç isnadında bulunulmasından ceza yargılamasının sonuçlanmasına kadar geçen süreci güvence altına almaktadır. İkinci unsur ise mahkûmiyet hükmüyle sonuçlanmayan ceza yargılamalarıyla bağlantılı müteakip yargılamalar bağlamında kişinin masumiyetine saygı gösterilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. İşbu sebeple masumiyet karinesinin ihlal edilip edilmediği değerlendirilirken, yargılamayı yapan makamın kişiye suç isnat edip etmediği ve beraat kararını sorgulayıp sorgulamadığı dikkate alınmaktadır.

”Başvuruda, S.K. isimli şahıs, 12 Nisan 2002 tarihinde, şüpheli olduğu gerekçesiyle iki polis memuru tarafından bir araca bindirildiğini, bir müddet araç içerisinde dolaştırıldıktan sonra polis memurlarından birisinin boş bir arazide kendisine tecavüz ettiğini ileri sürerek suç duyurusunda bulunmuştur. Başvuran, şüpheli sıfatıyla verdiği ifadesinde, suçlamaları reddederek, S.K. isimli şahsın sarhoş olması sebebiyle araca alındığını ve güvenliği için evine bırakıldığını, daha sonra anılan şahsın cinsel açıdan davetkâr bir biçimde kendisine yöneldiğini, fakat S.K. ile herhangi bir cinsel münasebette bulunmadığını ifade etmiştir. Başvuran aleyhine ceza soruşturması başlatılmış; S.K. isimli şahsın adli tıp muayenesinde, vücudunda zorlama izine rastlanmadığı tespit edilmiş; 15 Nisan 2002 tarihinde hazırlanan adli tıp uzman raporunda ise anılan şahsın çamaşırında ve evinde bulunan çöp kutusunda başvurucuya ait sperm örneklerinin bulunduğu belirlenmiştir. 13 Eylül 2005 tarihinde Ankara Ağır Ceza Mahkemesi, S.K. isimli şahsın tecavüze uğradığına dair bir emarenin bulunmadığını, vücudunda herhangi bir zorlama ya da darp izinin olmadığını belirterek başvurucunun beraatına karar vermiştir. Anılan beraat kararı temyiz edilmeksizin, 21 Eylül 2005 tarihinde, kesinleşmiştir. Olay tarihinden yaklaşık 12 gün sonra, başvurucu aleyhine disiplin soruşturması başlatılmış ve 28 Kasım 2002 tarihinde Yüksek Disiplin Kurulu tarafından başvurucunun kamu görevinden çıkarma cezasıyla tecziye edilmesine karar verilmiştir

Başvurucu, disiplin cezasıyla tecziye edilmesinin masumiyet karinesini ihlal ettiğini ileri sürerek Ankara İdare Mahkemesi nezdinde iptal davası açmıştır. İdare Mahkemesi, 4 Temmuz 2003 tarihinde, “Davacının (başvurucunun) S. K. isimli şahsa rızası olmadan tecavüz ettiğinin sabit olduğu” gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Bu karara karşı yapılan temyiz ve karar düzeltme talepleri sırasıyla, 13 Mart 2006 ve 17 Haziran 2008 tarihinde, herhangi bir ek gerekçe gösterilmeksizin reddedilmiştir. Başvurucu, masumiyet karinesinin ihlal edildiğini ileri sürerek AİHM’ne başvurmuştur. Başvuruyu kabul edilebilir bularak işin esasına giren AİHM, “ Başvurucunun kamu görevinden çıkarma cezasıyla tecziye edilmesine sebep olan fiilin suç ithamından kaynaklandığını, ceza soruşturmasının devam ettiği 4 Temmuz 2003 tarihli İdare Mahkemesi kararında, başvurucunun S.K. İsimli şahısla rızası dışında cinsel ilişki kurduğu hususunda akıl yürütüldüğünü, bu suretle de tecavüz suçunun sübuta erdiğinin ilan edildiğini, yargı okuyucusuna başvurucunun suçlu olduğu izlenimini ileten kararın, masumiyet karinesinin birinci yönüne aykırı olduğunu” ifade etmiştir. AİHM, masumiyet karinesinin birinci yönünün ihlal edildiğini tespit ettikten sonra başvuruyu nihayetlendirmemiş ve ikinci yönün ihlal edilip edilmediğini de incelemiştir. Karinenin ikinci yönü bakımından AİHM, “Temyiz mahkemesinin herhangi bir ek gerekçe göstermeksizin idare mahkemesi kararını onadığı, temyiz incelemesi yapıldığı sırada tüm suçlamalardan beraat ettiğinin açık olmasına rağmen başvurucunun masumiyetine şüpheyle yaklaşıldığı ve beraat kararının sorgulandığı” gerekçesiyle masumiyet karinesinin ikinci yönünün de ihlal edildiğine karar vermiştir.”

Takipsizlik ve Beraat Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması İlişkisi

Takipsizlik kararları ve beraat kararları aynı çatıda değerlendirilmesi gereken iki ayrı hukuki tasavvurlardır. Her ikisi de masumiyet karinesini destekleyen ve tescilleyen özel belgelerdir. Takipsizlik ve beraat kararları sonrasında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmanız olumsuz neticelenmez. Aksi kabul son günlerde Anayasa Mahkemesi’nin HAGB hakkında arka arkaya almış olduğu örnek olumlu kararlarını (bu konuda şuraya göz atın: HAGB Ve Arşiv Araştırması- HAGB Kararı Memuriyete Engel Midir? Yüz Kızartıcı Suçlarda HAGB Kararının Etkisi Ve Düşme Kararı Hakkında) bile hiçe saymak anlamına gelecektir. Hem ayrıca mantık kuralları gereği de mahkemenin masum bulduğu kişiyi sırf bir yargılama geçirdi, bir dönem suç şüphesi altında yaşadı diye güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasından elemek kulağa doğru gelmeyecektir.

Ancak elbette savcılık soruşturması sırasında ele geçirilen şüphe teşkil edecek birtakım somut olgular ile başkaca istihbari bilgiler birbirini desteklerse bu durumda güvenlik soruşturmanızın istihbari bilgiler nedeniyle olumsuz neticelenmesi söz konusu olabilecektir (linkteki yazımızda bu halde ne yapabileceğiniz hakkında birkaç kelam ettik). Lakin burada dikkat edilmesi gereken husus şudur: “güvenlik soruşturmasında istihbari bilgilere bakılabiliyor iken arşiv araştırmasında bu mümkün değildir”. Bu konuda şu yazımıza göz atabilirsiniz. Güvenlik Soruşturması-Arşiv Araştırması Neden Olumsuz Gelir?

Son zamanlarda her ne kadar sadece arşiv araştırması yapılsa da sanki hem güvenlik soruşturması hem de arşiv araştırması yapılıyormuşcasına olumsuz gelen tebliğ evraklarına her iki müesseseyi de yazıyorlar. Bu durum çoğu kez memur hatasından ileri gelmektedir. Sizleri yanıltmasın.

Beraat ve takipsizlik ile Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Etkisi Örnek Kararlar

Danıştay Onuncu Daire Esas No:2020/3806 Karar No:2021/2085
“..Diğer yandan dosyaya ibraz edilen … Ağır Ceza Mahkemesi’nin E:…, K:… sayılı kararında atılı suçu işlediği sabit olmadığından davacının beraatine karar verildiği, ayrıca davacının 30/04/2019 tarihinde davalı idareye durumun tekrar değerlendirilmesine ilişkin yaptığı talebin kabul edilerek … tarih ve … sayılı karar ile silahsız özel güvenlik kimlik belgesi ile çalışma izninin verildiği, bu nedenle arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle silahlı özel güvenlik kimlik kartının (çalışma izin belgesi) iptaline ilişkin … tarih ve E… sayılı tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
“..Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine..”

Danıştay Onuncu Daire Esas No:2019/9267 Karar No:2021/2126
“..Güvenlik görevlisi olarak görev yapan davacı hakkında “silahlı terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüte bilerek isteyerek yardım etme” suçunu işlediğine dair cezalandırılmasına yeter, her türlü şüpheden uzak, hukuka uygun, somut, kesin ve inandırıcı delil elde edilemediğinden, yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması nedeniyle … Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla beraatine karar verilmesinin ardından anılan mahkeme kararının 30/06/2020 tarihinde kesinleştiği ve bu konuda başkaca bir iddia ve belgenin de olmadığının anlaşılması karşısında davacının özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptal edilmesine ilişkin tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır..”

Danıştay Onuncu Daire Esas No:2019/11624 Karar No:2020/6071
“..öte yandan … Cumhuriyet Başsavcılığı’nın … soruşturma numaralı dosyasıyla davacı hakkında nitelikli dolandırıcılık ve özel belgede sahtecilik suçlarından yapılan soruşturma sonucunda atılı suçun unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle … tarih ve … sayılı karar ile kamu adına kovuşturma yapılmasına yer olmadığı yönünde karar verildiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline..”

Sonuç Olarak Beraat/Takipsizlik ve Güvenlik Soruşturması ile Arşiv Araştırması

İdari takdir, idareye dilediği gibi keyfi şekilde değil, işin gereğini takdir etme suretiyle hareket etme serbestisi tanımaktadır. İdarenin takdir yetkisi yargı denetimine tabi olduğu gibi, hukuka uygun kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi açısından da denetlenmektedir. Buna göre idare takdir yetkisini kullanırken, kendisine verilen takdir yetkisi amacı doğrultusunda hareket etmeli, nesnellik ve tarafsızlık içinde davranmalı, eşitlik ilkesine uymalıdır. Ayrıca takdir yetkisine dayanılarak yapılan işlem muhakkak gerekçeli olmalıdır.

Yukarıda sunmuş olduğumuz yargı içtihatlarından çıkarılacak sonuç ise; takdir yetkisinin sınırsız olmadığı, takdir yetkisinin kamu hizmeti gerekleri ve kamu yararına, sosyal devlet ilkesine, aile birliğinin korunması ilkesine, eşitlik ilkesine, idarenin bütünlüğü ilkesine, savunma hakkına, çalışma ve sözleşme hürriyetine, ölçülülük ilkesine uygun olarak kullanılması, objektif sebeplere dayalı olarak  makul geçerli bir nedene dayalı olarak tesis edilmesi gerektiği belirtilmektedir. Somut olayda müvekkil hakkında herhangi bir mahkumiyet hükmü bulunmadığı görülmektedir. İşbu sebeple dava konusu idari işleme gerekçe olarak gösterilen sebeplerin makul ve objektiflik taşımadığı, idarenin takdir yetkisini kullandığı işlemi sebep ve maksat unsuru yönünden sakatladığı açık olup hukuka aykırı işlemin iptali zaruridir.

Güvenlik Soruşturması Olumsuz Gelenlerle İlgili Emsal Kararlar Ve Dokümanlar

• Babası ve kardeşi hakkında kaçakçılık ve hırsızlık suçu bulunan uzman erbaşın güvenlik soruşturması hakkında karar
• Nitelikli yaralama suçundan adli para ve hapis cezası alınması ve uzman çavuş güvenlik soruşturmasına etkisi ile ilgili karar
• Arşiv Araştırmasının Kesin Olumsuz Sonuçlanmasına Vesile Olacak 5 DEV HATA!
• Bank Asya'ya Para Yatırmak örnek karar- Güvenlik soruşturmasına etki etmeyeceği ile ilgili
• Dayısı hakkında tutulan istihbari bilgi örnek karar
• Çocuk İken işlenen Cinsel Taciz Suçundan HAGB örnek karar-Güvenlik soruşturmasına etki etmeyeceği ile ilgili karar
• Babası hakkında istihbari bilgi notu bulunan uzman çavuş-sözleşmeli er adayının güvenlik soruşturması hakkında karar
• Çocuk iken işlenilen suçtan dolayı güvenlik soruşturmasından elenen uzman çavuş hakkında karar
• Basit yaralama suçundan alınan HAGB'nin güvenlik soruşturmasına etki etmeyeceği örnek karar (uzman çavuş güvenlik soruşturmasına etkisiyle ilgili)
• "Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu" nedeniyle olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturması örnek karar
• FETÖ yurdunda kalan kişinin güvenlik soruşturması hakkında emsal karar
• Kız Kardeşi ve Kendisi Hakkında PKK İlişiği Olduğuna Dair İstihbari Not Olan Uzman Çavuş Emsal Karar
• Hakkındaki asılsız istihbari bilgi sebebiyle Sağlık Bakanlığı'ndaki doktor güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlandığına ilişkin örnek karar
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formu doldururken nelere dikkat edilmeli? Hangi bilgiler yazılmamalı?
• Zaman Gazetesi, Bank Asya, Cemaat Toplantısı Nedeniyle Memuriyetten İhraç Karar
• Kardeşi KHK ile Kapatılan Okuldan Milli Savunma Üniversitesi'ne Sevk Edilen Uzman Çavuşun Güvenlik Soruşturması