En son şu tarihte güncellendi: 4 Ekim 2023
Sınır dışı etme kararı 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ‘da açıkça düzenlenmiştir. 6458 sayılı Kanun’un 52. maddesi uyarınca yabancılar sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilmektedir. Söz konusu karar idarenin (valiliğin) bir işlemi niteliğinde olduğundan, idari yargının denetimine tabi tutulmaktadır. İşbu sebeple bu yazımızda sınır dışı etme kararına karşı gidilebilecek hukuki yollardan söz edeceğiz.
Bu makalemizin yanında şuna da muhakkak göz atın:Sınır Dışı Kararına (Deport Kararına) İtiraz Dava Dilekçesi-Sık Sorulan Sorular-Önemli Detaylar
Başlıklar:
Sınır Dışı Etme Kararı Nedir?
Sınır dışı etme kararı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 52. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. İlgili hükme baktığımızda;
Sınır dışı etme
MADDE 52- Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.
Görüldüğü üzere 6458 sayılı Kanunumuz, yabancılara yönelik idari yaptırım niteliğinde olan ‘’sınır dışı etme’’ kararına ilişkin idari işleme imkan tanımıştır. Sınır dışı etme işlemi idari yaptırım niteliğinde olduğundan, idari yargının denetimine tabi tutulmaktadır.
Sınır dışı etme kararı, genel müdürlüğün talimatı üzerine veya re’sen valiliklerce alınmaktadır. Söz konusu karar, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilmektedir. Eğer hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı kendisini bir avukatla temsil etmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilecektir.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53. maddesinin 3. fıkrasında ise yargısal başvuru yollarına ilişkin çeşitli usuller öngörülmüştür. İlgili hükme baktığımızda;
Sınır dışı etme kararı
MADDE 53- (3) Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir. Mahkemeye yapılan başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir. Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması halinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez.
Sınır Dışı Etme Kararına Karşı İdari Başvuru Yolu
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53. maddesinde, sınır dışı etme kararına karşı sadece idare mahkemesine başvuru yolu öngörülmüş olup, başkaca idari bir yoldan bahsedilmemiştir. Bununla birlikte İdari Yargılama Usulü Kanunumuz ‘un (İYUK) 11. maddesince idari başvuru yolu açıkça düzenlenmiştir. Burada akıllara sınır dışı etme kararına karşı İYUK madde 11 uyarınca başvuru yapılabilir mi sorusu gelebilir. Bu soruya evet yanıtı vermekle birlikte YUKK ‘da özel bir düzenleme bulunmadığından İYUK genel hükümleri uyarınca idari merciiye başvuru yapılabilecektir.
Bu durumda sınır dışı etme kararına karşı iptal davası açmadan önce İYUK madde 11’de yer alan idari makama başvurma yolu denenebilir. Bu durumda sınır dışı edilen kişi tarafından idari dava açmadan önce idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracaktır. Yapılan başvuru üzerine idare 30 gün içinde sessiz kalırsa veya olumsuz bir yanıt verirse dava açma süresi kaldığı yerden devam edecek ve idare mahkemesinde iptal davası açılabilecektir.
Sınır Dışı Etme Kararına Karşı Açılacak Davada Görevli ve Yetkili Mahkeme
Sınır dışı etme kararına karşı YUKK madde 53 de, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde idare mahkemesinde dava açılabileceği açıkça ifade edilmiştir. Bununla birlikte ilgili hükümde idare mahkemesinde açılacak davalarda yetki hususunda özel bir düzenleme yer almamaktadır. Özel bir düzenleme olmadığından bu durumda sınır dışı etme kararına karşı açılacak davalarda İYUK’un genel hükümleri uygulanmalıdır.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinde idari davalarda genel yetki hususu düzenlenmiştir. İlgili hüküm uyarınca göreve ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla bu kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Dolayısıyla sınır dışı etme işlemini tesis eden valiliğin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi yetkili mahkeme olacağından, işlemin iptali için 7 gün içerisinde bu yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılabilecektir. Burada mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirmelidir.
Sınır Dışı Etme Kararına Karşı Dava Açılması Halinde Kendiliğinden Yürütmenin Durdurulması
İdari yargılamada genel kural iptal davası açıldığında yürütmenin durdurulması kararının kendiliğinden verilmemesidir. Yürütmenin durdurulmasını istiyorsanız ayrıca davada bunu talep etmeniz gerekecektir. Elbette bu durumun istisnaları bulunmakta olup bazı durumlarda iptal davası açılması idari işlemin yürütülmesini kendiliğinden durdurmaktadır. Sınır dışı etme işlemi de özel bir kanun olan YUKK’da düzenlenmiş olduğundan, YUKK 53 uyarınca bu karara karşı iptal davası açılması, yargılama sonuçlanıncaya kadar işlemin yürütülmesini kendiliğinden durdurmakta ve yabancının sınır dışı edilmesi dava sonuçlanıncaya kadar mümkün olmamaktadır.
Daha açık bir ifadeyle sınır dışı etme kararına karşı 7 gün içerisinde iptal davası açmışsanız, yargılama sonuçlanıncaya kadar sınır dışı edilmeyeceksiniz. Dava açılmaması halinde ise dava açılma süresi olan 7 günlük sürenin dolması itibariyle sınır dışı edilme işlemi icra edilebilecektir.
Dava açılması halinde kendiliğinden sınır dışı etme işlemin yargılama sonuçlanıncaya kadar duracağını ifade ettik. Burada sınır dışı etme işlemi uygulanmakla etkisi tükenen bir işlem niteliği taşıdığından, teminat veyahut idarenin savunması aranmaksızın işlemin otomatik olarak yürütmesi durdurulmaktadır.
Sınır Dışı Etme Kararı İçin Açılan Davada Yargılama Süresi
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53. maddesine baktığımızda, sınır dışı etme kararına karşı idare mahkemesinde açılan davaların 15 gün içinde sonuçlanacağı düzenlenmiş olup mahkemenin bu konuda vermiş olduğu kararın kesin olduğu ifade edilmiştir.
MADDE 53- (3) ….. Mahkemeye yapılan başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir. Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması halinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez.
Sınır dışı etme kararı uygulanmakla etkisi tükenecek işlemler arasında yer aldığından, açılan iptal davasının mümkün olduğunca en kısa sürede sonuçlandırılması gerekmektedir. Bu sebeple 15 günlük süre dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren hesaplanmakta ve yargılama sonuçlandırılmaktadır.
İptal Davası Kararına Karşı Kanun Yolu
YUKK 53. madde hükmüne baktığımızda; açılan iptal davasında mahkemenin bu konuda vermiş olduğu kararın kesin olduğu açıkça ifade edilmiştir. Burada kesinlik ifadesinden anlaşılacağı üzere sınır dışı etme işlemine karşı açılan iptal davasındaki karar, olağan kanun yollarına (istinaf, temyiz) taşınamayacaktır. Ancak olağanüstü kanun yollarına başvurunun önü kapatılmamış olduğundan bu karara karşı şartların oluşması halinde olağanüstü kanun yollarına başvurulabilirsiniz.
İdari yargılama usulünde düzenlenen olağanüstü kanun yolu, yargılamanın yenilenmesinden oluşmaktadır. Ayrıca İYUK 51 uyarınca kanun yararına temyiz de başvurulabilecek yollar arasındadır.