Adli Sicil Kaydı Sildirmek İçin Yapılacaklar-Şartları Neler?

En son şu tarihte güncellendi: 29 Mayıs 2023

Bu konuda nette hiç doğru düzgün ve açık bilgi yok. Lafı eveleyip geveleyip bilgi vermeyen sitelerin aksine tertemiz sunduk ne arıyorsanız. En sonraki soru cevap kısmı da ilginiz çekebilir. Sorunuz olursa yorumdan veya başkaca kanaldan ulaşınız. En hayati kişisel verilerden olan adli sicil kaydının nasıl ve hangi şartlarda silineceği hususu birçok insanın memuriyet hedefinden ötürü hayati önem teşkil etmektedir.

ADLİ SİCİL (SABIKA KAYDI) NEDİR?

Toplum tarafından sabıka kaydı olarak bilinen adli sicil kaydı; kişilerin işledikleri suçlara yönelik mahkeme tarafından verilen ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin, kesinleşmiş mahkûmiyet kararına dair bilgilerin kaydedildiği kayıttır. Adli sicil kaydına ilişkin hususlar 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nda yer almaktadır.

Yapılan tanım neticesinde aklımıza yabancı mahkemeler tarafından verilen mahkûmiyet kararlarının da adli sicil kaydına kaydedilip kaydedilmeyeceği sorusu gelebilir. Bu sorunun cevabı 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 2. Maddesinde açıkça yer almakta olup, ilgili maddede “Türk vatandaşlarına yabancı ülke mahkemeleri tarafından verilen kesinleşmiş ve Türk Hukukuna göre tanınmış mahkûmiyet kararlarının da adli sicil kaydında işleneceği” açıkça ifade edilmiştir.

Öncelikle kişinin işlediği suç nedeniyle mahkeme tarafından hükmedilen ceza veyahut güvenlik tedbirlerinden kaynaklı bilgilerin adli sicil kaydına işlenebilmesi için; mahkeme tarafından verilen mahkûmiyet kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir. Daha açıkça ifade etmemiz gerekirse; adli sicil kaydına sadece mahkemeler tarafından vatandaşa veyahut yabancılar hakkında verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri kaydedilmektedir. Bir ceza mahkûmiyeti hükmünün kesinleşmesi için ise ; ya süresi içinde temyiz ya da istinaf kanun yollarına başvurmamış olmak ya da başvuru yapılmış fakat reddedilmiş veya üst mahkemece mahkeme kararının onanması ile sonuçlandırılmış olması gerekir.

HANGİ BİLGİLER/SUÇLAR ADLİ SİCİL KAYDINA İŞLENİR?

Adli sicile kaydedilecek bilgilerin neler olduğu 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 4.maddesinde tek tek sayılmıştır. İlgili maddede yer alan düzenlemeler aşağıda yer almaktadır;

A-) HAPİS CEZALARI İLE İLGİLİ OLARAK;

1. Hapis cezasına mahkûmiyet kararı, ,

2. Koşullu salıverilme kararı, (Bilinen adıyla şartlı tahliye kararı olan koşullu salıverilme; hakkında hapis cezası verilmiş bireyin, cezaevinde kaldığı süreçte iyi halli olması ve herhangi bir sorun çıkarmaması halinde kalan cezasını cezaevinin dışında geçirmesi yönünde verilen bir karardır.)

  3. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ilişkin karar,

 4. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar, 

5. Hapis cezasının infazının tamamlandığı hususu,

B) HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ HALİNDE;

 1. Denetim süresi, 

2. Denetim süresinin yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirilmesi dolayısıyla cezanın infaz edilmiş sayıldığı hususu,

3. Ertelenen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine ilişkin karar 

C) ADLÎ PARA CEZASI İLE İLGİLİ OLARAK;

1. Adlî para cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmü, 

2. Adlî para cezasının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,

 3. Adlî para cezasının tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu, 

4. Adlî para cezasının tazyik hapsinden sonra kalan kısmının ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu,

D) KISA SÜRELİ HAPİS CEZASINA SEÇENEK YAPTIRIMA MAHKÛMİYET HALİNDE;

1. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak, adlî para cezasına mahkûmiyet veya güvenlik tedbiri uygulanması hükmü,

2. (Değişik: 26/2/2008-5739/7 md.) Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolayısıyla hapis cezasının infazına ilişkin karar, 

3. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin değiştirilmesine ilişkin karar,

E) BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA İLE İLGİLİ OLARAK;

1. Kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkûmiyetin kanunî sonucu olarak yoksun kalınan haklara cezanın ertelenmesi dolayısıyla getirilen istisnaya ilişkin karar, 

2. Mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar,

F-) Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar,

G-)Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar,

H) Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar, 

İ) Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı,

 J) Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar, 

K) (Ek: 24/11/2016-6763/39 md.) Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlar,

ADLÎ SİCİLE KAYDEDİLECEKTİR.

Yukarıdaki kanunların kaynağı: 1)  https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5352.doc

2) https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5352.docx

ADLİ SİCİL KAYDI İLE ARŞİV KAYDI ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Birbirleriyle karışabilen adli sicil kaydı ile arşiv kaydının farkına değinmemiz gerekirse; Adli sicil kaydına, infazı tamamlanmamış kararlara ilişkin bilgiler işlenmektedir. Arşiv kaydı ise, infazı tamamlanarak etkisi ortadan kalkmış cezalara ait bilgilerin tutulduğu kayıttır. İnfazın tamamlanmasından kastedilen ise, hapis cezası verilmişse cezanın tamamen yerine getirilmesi, erteleme süresinin dolması veyahut adli para cezasının ödenmiş olması vb. durumlardır. 

ADLİ SİCİL KAYDINDA YER ALMAYACAK BİLGİLER NELERDİR?

Adli sicile kaydedilmeyecek bilgiler 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 5. Maddesinde sayılmıştır. İlgili maddeye göre;

Madde 5- (1) Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa bile; 

a) Disiplin suçlarına ve sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri, 

b) Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar, 

c) İdarî para cezasına ilişkin kararlar, 

Adli Sicile Kaydedilmez.

Ayrıca, mahkeme tarafından HAGB (hükmün açıklanmasının geri bırakılması) kararı verildiği takdirde, sanık hakkında hükmolunan ceza belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmayacağından; verilen karar adli sicil kaydında (sabıka kaydı) görülmeyecek olup, ayrı bir bölüme kaydedilecektir. HAGB kararın açıklanması ile HAGB için ön görülen şartların sağlanması arasındaki geçen sürede ilgili karar, ayrı bir kütüğe kaydedilmekte ve sabıka kaydında bu hüküm görülmemektedir. Ayrıca Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı ve uzlaştırmaya tabii suçlarda uzlaşmanın sağlanması halinde de bu durum, adli sicil kaydına işlenmemektedir.

ADLİ SİCİL KAYDI NASIL SİLİNİR?

Adli sicil kaydında yer alan bilgilerin hangi durumlarda ne zaman ve ne şekilde silineceği bilgisi, 5352 sayılı Adli sicil kanununda yer almaktadır. Adli Sicil Kanunu’nun 9. maddesinde arşive alınma koşulları oluşan kayıtlar, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce re’sen(otomatik) adli sicilden çıkarılarak arşive alınacağı düzenlenmiştir. Aynı Kanunun 12.maddesinde ise, arşiv kaydının silinmesi koşulları düzenlenmiş olup, ilgili koşulların oluşması halinde de silme işlemi için ilgilinin talebi aranmamaktadır.

5352 sayılı kanunun 9.maddesi uyarınca Adli sicil kaydı; 

1. Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, (Öncelikli olarak cezanın veya güvenlik tedbirinin infazı tamamlanmışsa, adli sicil kaydı resen silinmektedir. İlgili maddede cezanın tamamlanması hususu, cezanın hapis cezası veya adli para cezası olup olmamasına göre değişiklik gösterdiğinden bu noktaya dikkat edilmelidir. Hapis cezasının infazı, kişinin şartsız tahliye edildiği tarihtir. Güvenlik tedbirinin infazı ise denetim süresinin dolduğu tarihtir. Adli para cezalarının infazı ise ödendiği tarihtir. Her duruma göre infazın tamamlandığı tarih değişmekte olup, infazın tamamlandığı tarihte adli sicil kaydının kendiliğinden silinmesi gerekmektedir.)
2. Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık
3. Ceza zamanaşımının dolması,
4. Genel af,
5. İlgilinin ölümü üzerine

Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınacaktır.

Yukarıda yer alan şartları sağlayan birey, cezasını veya güvenlik tedbirinin infazını tamamlamışsa adli sicil kaydı re’sen(otomatik) silinmektedir. Ancak bazı durumlarda bu kayıtlar silinmemekte, bu noktada vatandaşların adli sicil yani bilinen adıyla sabıka kaydının silinmesi için bizzat veya avukatları aracılığıyla talepte bulunması gerekmektedir. Bu noktada kişi, adli sicil kaydını sildirmek için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne hitaben bir dilekçe yazarak kayıtların silinmesini talep etmelidir.

Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, sabıka kaydını sildirmek isteyen kişilerden, birtakım bilgi ve belgeler istemektedir.  Bu belgeler cezanın cinsine göre değişiklik göstereceğinden önceden ilgili belgelerin neler olduğu ifade edilememektedir, ancak başvuru sırasında hapis veya para cezasının infazının tamamlandığına ilişkin evrakın bulunması şarttır. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü gerekli incelemeyi yaptıktan sonra sabıka kaydı silinerek,  arşiv kaydına alınır.

Sabıka kaydının ikinci aşaması olan arşiv kaydının silinmesi için ise Adli Sicil Yönetmeliğinde belirtilen sürelerin geçmiş olması gerekir. Suç tipine ve cezanın çeşidine göre 5 yıllık, 15 yıllık ve 30 yıllık süreler bulunmaktadır.

ADLİ SİCİL KAYDI NEREDEN ALINMALIDIR?

Adli sicil kaydı (sabıka kaydı) e-devlet üzerinden, bulunduğunuz yer adliyelerinde bulunan Adli Sicil Müdürlüklerinden, Cumhuriyet Başsavcılıklarındaki Adli Sicil Bürolarından, Kaymakamlıklardan, yurt dışında bulunan kişiler ise Büyükelçiliklerden kayıtları temin edebilecektir. Adli sicil kaydını bireyler bizzat kendileri alabilecekleri gibi, avukatları aracılığıyla da temin edebilmektedirler.

ADLİ SİCİL VE ARŞİV KAYDININ TAMAMEN SİLİNMESİ KAÇ YIL SÜRMEKTEDİR?

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere adli sicil kaydı ile arşiv kaydı birbirinden farklı kavramlardır. Kişinin almış olduğu ceza ve güvenlik tedbirine ilişkin mahkûmiyet hükümleri, öncelikli olarak adli sicil kaydına işlenir, yukarıda açıkladığımız koşullar gerçekleştiği takdirde ise mahkûmiyet kararına ilişkin bilgiler silinerek arşiv kaydına kaydedilir. 

Kural olarak kişinin adli sicil kaydı cezasının infaz edilmesinden sonra re’sen silinmeli ve arşiv kaydına alınmalıdır. 

Arşiv kaydına işlenen bilgiler, Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyet kararından kaynaklı ise; kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren; yasaklanmış hakların iadesi kararı alınması koşuluyla (Memnu Hakların İadesi) 15 yıl geçmesiyle, memnu hakların iadesi kararı alınmamış ise kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 30 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinecektir. Arşiv kaydına işlenen diğer mahkûmiyet hükümleri ise kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 5 yıl geçmesiyle silinmektedir.

Kişi her ne kadar cezasının infazını tamamlamış ve Adli sicil kanunu uyarınca sicil kaydı Adli sicil ve istatistik genel müdürlüğü tarafından re’sen (otomatik) silinmesi gerekmekteyken, bazı durumlarda silinmediği ve bireylerin başvuruda bulunması gerektiğini dile getirmiştir. Kişilerin Adli sicil ve istatistik genel müdürlüğüne yapmış olduğu başvuru eksiksiz bir şekilde yapılmışsa (gerekli evrak tamamlanmış ise) başvurudan itibaren 2 ay içerisinde silinecektir.

ADLİ PARA CEZASINA İLİŞKİN ADLİ SİCİL KAYDININ SİLİNMESİ PROSEDÜRÜ NASIL İŞLER?

Adlî para cezası, mahkûmiyet hükmü özelliği gösterdiğinden adli sicile kaydedilecek cezalardan biridir. Adli para cezasına yönelik sicil kaydı, hükmedilen cezanın türüne göre değişiklik göstermektedir. Bu hükümlerin kesinleşme tarihleri yerine getirme tarihi olarak kabul edilmek suretiyle, arşivden silmeye ilişkin olarak genel kurallar uygulanır.

Adli para cezası kesinleşmesine rağmen ödenmediği dönemde adli sicilde yer almaktır. Kişiler haklarında verilen adli para cezasını ödeseler dahi, bu kayıtlar sicilden otomatik olarak silinmemektedir. Adli sicildeki kaydın silinmesi için kişilerin bizzat veya avukatları aracılığıyla, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne dilekçe yazarak başvuruda bulunmaları gerekmektedir. 

Adli para cezasına ilişkin yapılan kayıt, cezanın tipine göre değişiklik göstermektedir.  Mahkeme tarafından sadece para cezasına hükmedilmiş ve herhangi bir hak kısıtlamasına gidilmemiş ise para cezası ödendikten sonra cezanın ödendiğine dair evrak ile yapılan başvuru üzerine 1 aylık süre içerisinde silinecektir. Eğer adli para cezasının yanında herhangi bir hak kısıtlaması da mevcut ise bu durumda öncelikli olarak aşağıda açıklayacağımız memnu hakların iadesi kararının alınması gerekmektedir. Memnu hakların iadesi kararı almak için kişi bizzat hükmü veren mahkemeye veya hükümlünün ikamet ettiği yerdeki hükmü veren mahkemeyle aynı derecedeki mahkemelere başvuruda bulunarak bu kararı alabilecektir. Memnu hakların iadesi kararından sonra yapılan başvuru üzerine ilgili kaydın silinmesi gerekmektedir.

SIK SORULAN SORULAR

HAGB ve KDAE Kararı adli sicil ve arşiv kaydında görünür mü? Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı CMK’nın 231.maddesinin 13. Fıkrası uyarınca adli sicile değil, bunlara mahsus bir sicile kaydedilmektedir. Bu sebeple hakkında sadece hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş kişinin adli sicil ve arşiv kaydı bulunmamaktadır.  KDAE yani kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da CMK’nın 171.maddesinin 5.fıkrası uyarınca adli sicile değil, bunlara mahsus bir sicile kaydedilmektedir. Yani kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı da adli sicil ve arşiv kaydında görünmemektedir.

Memnu hakların iadesi nedir ve adli sicil ve arşiv kaydının silinmesine etkisi nasıldır? Yasaklanmış hakların geri verilmesi, diğer adıyla memnu hakların iadesi; 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesinde düzenlenmiştir. Yasaklanmış hakların iadesi, mahkumiyetin yanında hak yoksunluğu doğuran cezalar için söz konusudur. Türk Ceza Kanunu’nun 53.maddesinde belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma tedbiri düzenlenmiş olup, ilgili hükme göre, kasten işlenmiş bir suç sebebiyle hapis cezasına mahkûm edilmiş kişilerin belli süreyle hakları kullanması engellenmiştir.  Sonuç itibariyle memnu hak iadesi için 2 şart gerek: “infazdan itibaren 3 sene geçmiş olması” ve “bu süreçte başkaca suç işlenmemiş olmalıdır”. Bunların yanında bu infaz sürecinin baştan sona iyi halli olarak sürdürüldüğü kanaati hakimde oluşmalıdır. 5253 sayılı Kanunun 12.maddesinde adli sicil ve arşiv bilgilerinin silinmesi durumu düzenlenmiştir; Madde 12- (1) (Değişik: 5/4/2012-6290/2 md.) ‘’Arşiv bilgileri; a) İlgilinin ölümü üzerine, b) Anayasanın 76’ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren; 1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl geçmesiyle, 2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle, c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.’’ Kanun hükmü uyarınca; hak yoksunluğu doğuran kaydın arşive alınma koşullarının oluşmasından itibaren en fazla 30 yıl, yasaklanmış hakların iadesi kararı alınmış olması halinde 15 yıl sonra arşiv kaydından silineceğinden, memnu hakların iadesi adli sicil ve arşiv kaydının silinmesinde büyük önem taşımaktadır.

Adli sicil kaydı olan bir birey hangi durumlarda memur olamaz? 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun Devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel ve özel şartlarının düzenlendiği 48. maddesinin “A) Genel Şartlar” bölümünün 5. fıkrasında; ‘’Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (…)(1) zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak ‘’ düzenlemesi mevcuttur. Kaynak: mevzuat.gov.tr Hükme göre; kasten işlenen bir suçtan dolayı 1 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına çarptırılanlar ile affa uğramış olsalar bile yukarıda sayılan nitelikteki suçlardan hüküm giymiş olanların devlet memuru olamayacakları açıkça ifade edilmiştir. Yukarıda yer alan kanun maddesi uyarınca, Devlet Memurları Kanunu’nun 48/5’te sayılan suçların herhangi birinin adli sicile işlenmesi halinde, ceza miktarı ve türü ne olursa olsun işlenen suç vasfından ötürü (yüz kızartıcı suçlar, devlete karşı işlenen suçlar, anayasal düzene karşı işlenen suçlar) adli sicil kaydı silinse dahi devlet memuru olunamamaktadır.

GBT ne demektir, adli sicil kaydından daha kapsamlı mıdır? GBT,Genel Bilgi Toplama sistemini ifade etmektedir. Genel bilgi toplama sistemi yani GBT, ülkemizde İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet veren bir veri toplama ve derleme yazılımıdır. GBT sorgulamasında kişi ile ilgili geçmişte görülen bir davası, hakkında verilen tutuklama kararı, yakalama emri gibi kayıtları tutmak, haklarında yargı mercilerince kovuşturma yürütülenlere ilişkin kayıtların işlenmesi suretiyle bilgi toplanması ve bu bilginin kolluk kuvvetlerince, adli makamlarca  kamu görevi ile ilgili olarak kullanması amaçlanmaktadır.  GBT ve sabıka kaydı aynı anlamda kullanılmaktadır. Sabıka kaydı ise adli sicil kaydının halk arasındaki ismi olması dolayısıyla GBT ile adli sicil kaydı aynı anlama gelmektedir.

Hükmedilen cezanın infazı tamamlanmadan adli sicil kaydı sildirmek mümkün müdür? 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 9.maddesinin 1. Fıkrasının b ve c bentleri ve 2. Bendi uyarınca adli sicil ve arşiv kaydını sildirmek mümkündür.  İlgili maddede; b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,  c) Ceza zamanaşımının dolması,  d) Genel af, (2) ilgilinin ölümü gerçekleşmesi halinde , Hükmedilen cezanın infazı tamamlanmadan da adli sicil kaydı silinebilecek olup arşiv kaydına kaydedilir.   İlgilinin ölümü üzerine ise adli sicil kaydı tamamen silinmektedir.