En son şu tarihte güncellendi: 30 Mayıs 2023
Eğer alacağınız var ise ve bu alacağınızı tahsil etmek üzere iken deyim yerinde ise “çakallık” yapan bir borçlu ile karşı karşıya iseniz neler yapabileceğinizi, ilk olarak neye bakmanız gerektiğini ve sonrasında atmanız gereken adımları izah edeceğim. Olabildiğince sade bir dille yazacağım ki hukuk ile haşır neşir olmayanların bile anlayabileceği bir rehber olsun.
Öncelikle buradan sayın hukuk meraklısı üstadlarıma teşekkürlerimi iletmek istiyorum. Ben onlar kadar üstün bir hukukçu değilim. Büyük ihtimalle de olamayacağım…Ancak çok iyi bir hukukçu olmasam bile fena olmayan bir anlatıcı gibi davranacağım.
1) İcra takibinden önce mal kaçırılması
İcra takibinden önce (bu noktada ilamlı icra ile ilamsız icra arasında bazı ufak farklar vardır, bunları burada detaylıca izah etmeyeceğim) mal kaçıran davacı eğer ki bu malı kalkıp şu aşağıda sayılan akrabalarına ve dostlarına devrettiyse; bu takdirde mahkeme, “muvazaa sebebiyle tasarrufun iptali” davası açılırken veya dava açıldıktan sonrasında davanın görüldüğü mahkemede ihtiyati haciz kararı verebilir:
-
Dava konusu tasarrufun borçlu ile üçüncü dereceye kadar neseben veya sıhren hısımları arasında yapılmış bir (ivazlı) tasarruf olduğunun anlaşılması halinde
-
Dava konusu tasarrufun tapuda gösterilen değeri ile gerçek değeri arasında bir mislinden fazla bir fark bulunursa
-
Dava konusu tasarrufun ‘para veya mutad ödeme vasıtaları’ndan başka bir ödemeye ilişkin olduğu sabit ise
-
Dava konusu tasarrufun ‘henüz vadesi gelmemiş bir borç için yapılan ödeme’ye ilişkin olduğunun anlaşılması halinde
-
Malvarlığı borçlarına yetmeyen borçlu ile işlemde bulunmuş olan üçüncü kişinin, ‘borçlunun içinde bulunduğu mâli durumu ve alacaklılarına zarar verme kastını bildiği ya da bilebilecek durumda’ olduğu (TMK. mad. 3) hallerde
-
Taraflar arasında ‘organik bağ’ bulunduğunun aşikar olması halinde. Mesela; borçlu ile üçüncü kişinin şirket olup, ortaklarının ve yöneticilerinin aynı kişiler (ya da yakın akrabalar) olması halinde, borçlu ile işlemde bulunmuş olan üçüncü kişinin ‘borçlunun malvarlığını ve zarar verme kastını’ bildiği farz edilerek, mahkemece dava konusu işlemin davacı alacaklı bakımından iptaline karar verileceğinden, borçlu ile üçüncü kişi arasında böyle bir organik bağ bulunduğunun anlaşılması hallerinde
-
Borçlu ile işlemde bulunmuş olan üçüncü kişinin iddia ve savunmalarında ‘hayatın olağan akışına aykırılık’ bulunduğunun aşikar olması halinde
-
Borçlu ile işlemde bulunmuş olan üçüncü kişinin aynı işkolunda (sektörde) faaliyet gösterdiklerinin aşikar olması halinde
-
Borçlu ile işlemde bulunmuş olan üçüncü kişi arasında ‘ticari ilişki’, ‘iş arkadaşlığı’, ‘iş ortaklığı’ bulunduğunun ortaya çıkması halinde
-
(KAYNAK: Yargıtay hukuk dairesinin onyıllardır süregelen yerleşik içtihatlarından kesitler)
İhtiyati haciz kararı verilebilir.
Ancak ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için hm dava konusu alacak hakkında hem de muvazaaya ilişkin bir “yaklaşık ispat” şartının gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu yaklaşık ispat ise henüz dava başında kolaylıkla kanıtlanabilecek bir statü değildir. Bu yaklaşık ispat müessesi; hakimlere, “davanın devam etmesi için zorunlu olan ve sonradan telafisi imkansız veya ağır sayılabilecek birtakım zararlardan kişileri korumak için” oluşturulmuş özel bir usulü müessesedir. Adil yargılanma hakkının ve hukuk devleti olma ilkesinin zedelenmesine yol açmadığı kara Avrupası içtihatlarıyla da sabittir.
O sebeple eğer ki dava başında ihtiyati haciz kararı alamasanız bile dava sonunda davayı kesin kaybedeceğiniz gibi bir algıya kapılmayınız.
2) İcra takibinden sonra mal kaçırılması
Her ne kadar icra takibi öncesinde ve sonrasında mal kaçırılması diye iki ayrı alt başlık açsak da bu başlıklar arasında pek de bir fark yok aslında.
Çünkü bu muvazaa ile aslında bağış amacı taşıyor iken tapuda satış göstermek suretiyle mal kaçırılması eylemi sonrası açılacak olan muvazaaya dayalı tapu iptal ve tescil davası şartlarından birisi de halihazırda bir icra takibi bulunması ve bu takibin kesinleştirilmesidir.
Bu davanın şartları şöyledir:
- İcra takibi varlığı ve bu takibin kesinleşmesi şartı
- Takibin tahsili aşamasında haciz tutanağı ile takip tutarının karşılanmayacağı durumunun anlaşılması
- Aciz vesikası gibi belgelerin varlığı
- Borçludan kötü niyetle mal kaçırma amacı varlığı
- Asıl amaç bağış iken satış gösterilmesi hususunda muvazaalı işlem tesisi
Bu sebeplerden ötürü icra takibi öncesi ve sonrasında bu muvazaalı devre ilişkin tasarrufun iptali davası yönünden bir fark yoktur.
Ayrıca belirtmekte yarar var ki bu tasarrufun iptali davası ayni bir dava değildir. Kişisel bir davadır. Bu sebeple bu dava alakasız 3. kişiler değil borçlu-alacaklı ve kötüniyetle devralan 3. kişileri ilgilendirmektedir. Bu sebepten ötürü eğer ki tahsili mümkün olmamış bulunan icra takip konusu miktar ne ise sadece onunla sınırlı olarak tasarrufun iptali söz konusu olmaktadır. Sadece o miktarla sınırlı olacak bir tahsil kabiliyeti sağlamaktadır. Bu sebeple mesela eğer taşınmaz 10 lira ise ve borç 1 lira ise taşınmaz tasarrufun iptali sonrası satılırsa kalan 9 lira yine kötü niyetle de olsa taşınmazı elinde bulundurmaya devam eden 3. kişiye gider. Daha sonradan taşınmazı muvazaalı şekilde devreden kişinin mirasçıları şartlar oluşmuş ise bu 3. kişiden başkaca davalar ile kalan 9 liranın tahsili için dava da açabilirler.
Sonuç olarak değerinden çok düşük gösterilerek esas amaç bağış iken devir amacına satış denilmek suretiyle muvazaalı şekilde devredilen gayrimenkullerin geri alınması mümkündür. Özellikle uygulamada bankalar bu davayı bu yukarıdaki gerekçeler ile açmaktadır. Eğer ki bankaya para kaptırmak istemiyorsanız ve aynı zamanda borcunuzu itibarınızı zedelemek pahasına ödememekte ısrarcı iseniz ve imaj/itibar sizin için çok da önemli değil ise, marka yaratmak gibi bir gayeniz yok ise yukarıdakilere dikkat etmek suretiyle mal kaçırmanız mümkündür. Ancak tabiki buradan bunu tavsiye etmiyoruz. Dürüst ve itibarlı biri olup borcunuza sadık kalınız.
Bu konudan ötürü alacaklı olarak mağdursanız ve daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız: Kaçırılan Mal-Tapu Nasıl Geri Alınır?- Borçlu Mal Kaçırırsa Yapılacaklar!